Dayak yedi, dahi oldu! Musluktan akan suya bakınca matematik sırrını çözdü

Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Jason D. Padgett, 1970 yılında ABD’de doğdu. 9 yaşındayken ebeveynlerinin boşanmasıyla birlikte Jason, annesi ve erkek kardeşiyle birlikte Alaska’nın küçük bir kasabası olan Cantwell’de yaşamaya başladı. Derslerinde son derece başarısız olan genç adam, okuduğu koleji bırakarak, babasının şirketinde tezgahtar oldu. Jason, çevresindekiler tarafından sürekli kızların peşinde koşan, o yüzden de en çok saçlarının şekliyle ilgilenen, vücut yapmaya çalışan ve haftanın her gecesi partileyen biri olarak tanınıyordu. Genç adam, 2002 yılında yine böyle çılgın gecelerden birinde bir karaoke bara gitti. Sonrasında yaşananlar ise akıllara durgunluk verecek cinstendi.

ARTIK DÜNYAYI FARKLI GÖRÜYORDU

Jason, artık dünyaya daha önce hiç görmediği bir şekilde bakıyordu. Musluğu açıp akan suya baktığında sadece su değil, yüzlerce birbiriyle çakışan ya da teğet geçen çizgiler de görüyordu. Genç adam artık her şeyi kesikli bir film izler gibi ve pikseller halinde algılıyordu. Yani aslında bir film izlerken gerçekten de birbirinden bağımsız sabit resimler görürüz. Fakat insan beyni 1 saniye içerisinde 12’den fazla resmi gördüğünde bunları hareket halindeymiş gibi algılar.

TÜM HAYATI DEĞİŞTİ

Ancak Jason uğradığı saldırı sonucu yaşadığı beyin sarsıntısının ardından bu resimleri hareketli olarak görememeye başladı. Üstelik aynı sorun gerçek dünyada da devam etti. O da gördüğü garip eğrileri daha iyi anlamak için internette araştırmalar yapmaya başladı. Sonunda matematikteki fraktal geometri ve mandelbrot kümesiyle karşılaştı. Kendisini çok etkileyen bu çizimler ise sonrasında onun da kendi fraktallarını çizmesine olanak sağladı. Bu çizimlerin bir gün profesyonel bir matematikçinin eline geçmesi ise satış elemanı olan Jason’ın hayatını tamamen değiştirdi.

ARAŞTIRMALARA GÖRE ‘DÂHİ’

Peki, genç adamın dünyası neden geometrik şekiller ve grafiklerden oluşuyordu? Kendisi de bu sorunun cevabını merak etti ve Miami Üniversitesi’nde bilişsel bir sinirbilimci olan Berit Brogaard ile iletişime geçti. Görüşmelerinin devamında Jason kendisinde sinestezi oluştuğunu anladı. Sinestezi, duyulardan yalnızca birini uyarması gereken bilginin birkaç duyuyu birden uyardığı nörolojik bir durumdu. Bu kişilerde duyular birbirine karışıp, birleşiyordu. Yani duyma, dokunma, tat alma, görme, işitme iç içe geçiyordu. Bu duruma aynı zamanda birleşik duyu da deniyordu.

BEYNİN ERİŞİLMEYEN KISIMLARINA ULAŞIYOR

Nüfusun yaklaşık yüzde  4’ünde gözlemlenen sinestezi doğuştan olabildiği gibi bir kafa travması sonrasında da gelişebiliyor. Jason, durumu daha da iyi anlayabilmek için beyin taramaları yaptırdı. fMRI cihazı içindeyken ona matematiksel formüller gösterdiklerinde, beyninin belli bölümleri harekete geçiyordu. O sırada geometrik şekiller gördüğünü söylüyordu. Sonuçlar onun, beynin bilinçli erişime sahip olmadığımız kısımlarına erişebildiğini ve görsel korteksin beynin matematiksel işlemlerle ilgili bölümüyle birlikte çalıştığını ortaya koydu. Bu onun durumunun daha da özel olduğunu gösteriyordu. Uzmanlar bu saldırı sırasında aldığı darbelerin beynin kortikal dokusunu etkilediğine karar verdi. Bu durum da normalde uykuda olan matematik yeteneğini açığa çıkardı.

DÜNYADAKİ 40 KİŞİDEN BİRİ

Jason Padgett, sonradan kazanılmış Savant Sendromu’na sahip olan dünyadaki 40 kişiden biri. Bu durum matematik, sanat veya müzikte müthiş yeteneklerin beyin hasarı veya hastalığı sonrasında aniden ortaya çıkmasıyla gerçekleşiyor. Kazayla dâhiye dönüşen Jason, tanıştığı bir fizikçinin teşvikiyle okula geri döndü ve yeniden üniversiteye başladı. Jason o günü, “Öğretmen tahtaya bir denklem yazıp bunun grafiğini çizdiğinde bir uyanış daha yaşadım. O travmatik deneyim sonrasında elde ettiğim yetenekle, nereye baksam gördüğüm o geometrik desenlerle, okulda tahtaya çizilen formüllerin aslında aynı şeyler olduğunu fark ettim. O güne kadar doğru düzgün bir eğitim almadığım için kullanamadığım matematik terimlerini öğrendim” dedi.

EVLENDİ, KİTAP YAZDI

Jason’ın okulla beraber yeniden döndüğü hayatı o günden sonra oldukça iyi bir yöne doğru ilerledi. Kendisinin durumunda olan diğer kişilere yardım eden genç adam, yeniden gitmeye başladığı okulun kafeteryasında onu çok iyi anlayan biriyle tanışıp evlendi. Sonrasında ise hayat hikâyesini ‘Struck by Genius: How a Brain Injury Made Me a Mathematical Marvel’ adlı kitapta kaleme aldı.